Konu özeti

  • Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri

    Yaşar Tonta

    H.Ü. Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

    Katkıda bulunanlar:

    Yaşar Tonta’nın kısa videosu için tıklayınız.

    • Bilim ve Araştırmayla İlgili Temel Kavramlar

      Bu derste bilimin tanımı yapılarak bilimin temel işlevleri, özellikleri, kaynakları ele alınmaktadır. Buna ek olarak bilimsel yöntemin dayandığı temel varsayımlar, bilimsel yöntemin aşamaları ve araştırma türleri üzerinde durulmaktadır.

      • Araştırma Sorununun Tanımlanması ve Denence Kurma

        Ders kapsamında araştırma tasarımı konusunda bilgi verilmekte, araştırma ögelerinin neler olduğu açıklanmakta, bir araştırma sorununun ne şekilde tanımlanması gerektiği ele alınmaktadır. Araştırma sorusunun tanımlanması ile ilgili bilgilerin verildiği derste değişken ve denence kavramlarının tanımları yapılarak konuyla ilgili örnekler sunulmaktadır.

        • Nedensellik

          Bu ders bilimsel araştırmalarda önemli bir öge olan nedensellik kavramını çeşitli boyutlarıyla açıklamaktadır. Bu bağlamda idiografik – nomotetik açıklama, nedensellik ölçütleri, korelasyon ve nedensellik, nedensel hipotezler, nedensel açıklamada potansiyel hatalar üzerinde durulan belli başlı konulardır.

          • Kavramsallaştırma, İşletimselleştirme

            Derste birbiriyle yakından ilgili olan kavramsallaştırma ve işletimselleştirme konuları irdelenmekte, kavramsallaştırma ve işletimselleştirme örnekleri verilerek konuya açıklık getirilmektedir.

            • Ölçme

              Ders kapsamında ölçmenin tanımı yapılmakta, ölçme düzeyleri üzerinde durulmakta ve değişkenleri ölçme düzeylerinin niçin önemli olduğu sorusunun yanıtı verilmektedir. Ölçüm kalitesi, ölçüm geçerliği türleri, geçerlik ve güvenilirlik kavramları, kavramların nasıl  ölçüleceği ve bileşik ölçüm türleri üzerinde durulan diğer konulardır.

              • Deneysel Yöntem

                Bu derste toplumsal araştırmalarda deneysel yöntemin kullanımı açıklanmaktadır. Bunun için deneysel yöntemi kullanmaya uygun konular, denek seçimi ve deneysel araştırmalarda dikkat edilmesi gerekli etik konular üzerinde durulmaktadır.

                • Betimleme Yöntemi

                  Dersin ilk bölümünde nicel yöntemler arasında yer alan betimleme yönetimi tarihsel arka planı da verilerek tanıtılmakta, betimleme yöntemine uygun araştırma türlerinin neler olduğu gösterilmektedir. Betimleme araştırmasının aşamaları, anket hazırlama ilkeleri, görüşme ilkeleri, betimleme araştırmasının güçlü ve zayıf yönleri dersin diğer konularını oluşturmaktadır.

                  • İçerik Analizi, Alan Araştırması

                    İçerik analizi ve alan araştırmasının detaylı olarak incelendiği derste “içerik analizi nedir?”, “içerik analizi nasıl uygulanır?”, “içerik analizi teknikleri nelerdir?”, “alan araştırması nedir?”, “hangi konular alan araştırması için uygundur?” ve “alan araştırması paradigmaları nelerdir?” gibi birçok sorunun yanıtı verilmektedir.

                    • Örneklem Seçme Mantığı

                      Derste örneklem seçme ile ilgili temel kavramlar olan evren, örneklem, öge, denek kavramları tanımlanmakta, örneklem seçme teknikleri (kota, basit rastgele, tabakalı gibi) konusunda bilgiler ver örnekler verilmektedir. Ayrıca derste normal dağılım ve olasılık kuramı konuları üzerinde detaylı olarak durulmaktadır.

                      • Çıkarımsal İstatistikler: Parametrik Testler I

                        Derste denence testleri, denece testlerinin aşamaları, tür 1 ve tür 2 hataları konuları işlenmekte, istatistiksel testlerin gücü hakkında bilgi verilmektedir. Derste ayrıca parametrik testlerden t-testleri incelenmektedir.

                        • Çıkarımsal İstatistikler: Parametrik Testler II

                          Ders kapsamında daha önceki derste işlenen parametrik testlerden t-testlerine ek olarak diğer parametrik testler hakkında bilgiler verilmekte, söz konusu bilgiler çeşitli örnekler aracılığıyla açıklanmaktadır. Derste incelenen parametrik testler varyans analizi (ANOVA), korelasyon testi ve regresyon analizidir.

                          • Parametrik Olmayan Testler

                            Derste parametrik olmayan testler (binom testi, ki- kare testi, Mann-Whitney testi, Wilcoxon işaretli sıralar toplamı ve işaret testi, Kruskal Wallis testi, Friedman’ın ANOVA testi, parametrik olmayan korelasyon testi) incelenmekte, söz konusu testlerle ilgili çeşitli örnekler verilmektedir.

                            • Araştırma Tasarımı ve İstatistik Test Seçimi

                              Ders kapsamında hangi araştırma tasarımının uygulanacağına nasıl karar veririz? ve hangi istatistik testlerin uygulanacağına nasıl karar veririz? sorularının yanıtları verilmektedir. Ayrıca araştırmalarda zaman boyutu üzerinde durulmakta, genişlemesine ve uzunlamasına araştırmalar irdelenmektedir.

                              • Kaynakça Hazırlama, Etik İhlaller ve İntihal

                                Derste öz ve özet hazırlama ilgili bilgi verilmekte, literatür değerlendirmesi, kaynakça hazırlama, etik ihlaller ve intihal konuları üzerinde durulmaktadır. Ayrıca kaynak göstermede kullanılan yaklaşımlar ve kaynak gösterme biçimleri örnekler verilerek açıklanmaktadır.

                                • Uygulamalar (PASW Video Dersler)

                                  1. PASW: Giriş (mp4)
                                  2. Tanımlayıcı istatistikler (mp4)
                                  3. Tek örneklemli t-testi (mp4)
                                  4. Bağımsız örneklem t-testi (mp4)
                                  5. Bağımlı örneklem t-testi (mp4)
                                  6. Tek yönlü varyans analizi (mp4)
                                  7. Korelasyon testi (mp4)
                                  8. Basit doğrusal regresyon testi (mp4)
                                  9. Binom testi (mp4)
                                  10. Ki-kare testi (mp4)
                                  11. Mann-Whitney testi (mp4)

                                  Not: Derste kullanılan örnek PASW dosyasını indirmek için tıklayınız.