Konu özeti

  • Genel

    Nüfus Sosyolojisi

    Hazırlayan: Doç. Dr. A Didem Danış

    E-Posta: didemdanis@yahoo.com / ddanis@gsu.edu.tr

     

    Bu dersin amacı sosyolojik bir bakış açısını ön planda tutarak nüfusbilim alanına bir giriş yapmak; bu konudaki temel kuram, olgu ve yaklaşımları incelemektir. Bu ders Galatasaray Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde vermekte olduğum demografi ders notları esas alınarak hazırlanmıştır.

     

    Ders 1: GİRİŞ

    Ders 2: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BÜYÜK DEMOGRAFİK DEĞİŞİMLER

    Ders 3: NÜFUSBİLİMİN KURAMSAL TARİHÇESİ (19.yüzyıl öncesi)

    Ders 4: NÜFUSBİLİMİN KURAMSAL TARİHÇESİ (19.yüzyıl)

    Ders 5: DEMOGRAFİNİN VERİ KAYNAKLARI

    Ders 6: DEMOGRAFİK GEÇİŞ

    Ders 7: TÜRKİYE’DE DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜM

    Ders 8: DOĞUMLAR

    Ders 9: ÖLÜMLER

    Ders 10: YAŞLANMA

    Ders 11: EVLİLİKLER, AİLE VE HANE YAPISI

    Ders 12: ŞEHİRLEŞME

    Ders 13: GÖÇLER

    Ders 14: YAYIN TARAMASI

    Ders İzlencesi


  • Ders 1: GİRİŞ

    -          Demografi’nin tanımı, çalışma alanları ve yöntemleri

    -          Demografi’nin bir bilim olarak tarihsel kökenleri

    -          Bilimsellik  sorunu ve nüfus sosyolojisi yaklaşımı

    -          Güncel tartışmalar

    • Fransa’da emeklilik reformu tartışmaları
    • Türkiye’de düşen doğurganlık ile ilgili endişeler

  • Ders 2: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BÜYÜK DEMOGRAFİK DEĞİŞİMLER

    -          Demografik devrimler

    -          Dört demografik devrim

    -          1. demografik devrim

    -          2. demografik devrim

    -          3. demografik devrim

    -          4. demografik devrim

    -          Demografik devrimlerin toplumsal sonuçları (evlilikler, yaşlılık, gençlik)

    -          Bugün dünya nüfusu

    -          Ya 5. demografik devrim?

  • Ders 3: NÜFUSBİLİMİN KURAMSAL TARİHÇESİ (19.yüzyıl öncesi)

    -          Nüfusu düşünmek

    -          Antik Yunanda «ideal nüfus» arayışı: Platon ve Aristo

    -          Hristiyan Orta Çağda nüfusa bakış

    -          Rönesanstan modern çağa: nüfus= zenginlik

    -          Merkantilist ve Fizyokratlar

    -          18.yüzyıl: Aşırı nüfus endişesi

    -          Dönemin nüfus tartışmaları: Nüfus zenginliğin sebebi mi, sonucu mu?

    -          Adam Smith ve nüfus

  • Ders 4: NÜFUSBİLİMİN KURAMSAL TARİHÇESİ (19.yüzyıl)

    -          19.yüzyılda Batı Avrupa’da demografik dönüşüm

    -          Malthus: nüfus artışı karşıtlığı

    -          Malthus karşıtları

    -          Demografik büyümenin erken durduğu Fransa’da tartışmalar

    -          Neo-Mathusçular

  • Ders 5: DEMOGRAFİNİN VERİ KAYNAKLARI

    -          Nüfus sayımları

    -          Demografik araştırmalar

    -          Nüfus kayıtları ve  doğum-ölüm istatistikleri

    -          Türkiye’de nüfus

  • Ders 6: DEMOGRAFİK GEÇİŞ

    -          Dünya nüfusunun gelişimi

    -          Demografik geçiş teorisi ve eleştiriler

    -          Dünyada demografik geçiş süreci ve iki örnek

    -          Geçiş katsayısı

    -          Yaş piramitleri

    -          Dünya nüfusunun artış oranı

    -          Tartışma: İdeal nüfus ve nüfus politikaları

  • Ders 7 : TÜRKİYE’DE DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜM

    - Türkiye nüfusu ve farklı dönemlere ait yaş piramitleri

    - Türkiye’de demografik dönüşüm

    1. aşama: 1923-1955

    2. aşama: 1955-1985

    3. aşama: 1985 ve sonrası

    - Gençlik şişkinliği

    - Demografik fırsat penceresi

    - 2050’de Türkiye nüfusu?

    - Türkiye’de nüfus politikaları

    - Demografik değişim açısından tarihsel ve bölgesel farklar

  • Ders 8: DOĞUMLAR

    -          Terimler

    -          Canlı doğumlar ve kaba doğum hızı

    -          Doğurganlık

    -          Genel eğilimler

    -          Farklı örnekler: İskandinav modeli

    -          Doğurganlığın evriminde üç model

    -          Cinsiyet seçimi: doğumda erkek çocukların fazlalığı

    -          Gebeliği önleyici yöntemler

    -          Dünyada ve Türkiye’de gebeliği önleyici yöntem kullanımı

  • Ders 9: ÖLÜMLER

    -          Terimler

    -          Ölüm hızlarındaki değişim

    -          Ölüm oranlarındaki farklar ve nedenleri

    -          Erkeklerde ölüm oranlarının yüksek olması

    -          Ölüm karşısında toplumsal eşitsizlikler: Alt gelir grupları, iş kazaları

    -          Ölüm karşısında bölgesel eşitsizlikler: Aids

    -          Bebek ve çocuk ölümleri

    -          Ortalama yaşam beklentisi

    EK 1: Türkiye’de bebek ölümleri (Ahenk Anbar)

    EK 2: Mezarlıklar (Didem Danış)

  • Ders 10: YAŞLANMA

    -          Nüfusun yaşlanması

    -          Ortanca Yaş

    -          «Bebek Patlaması»ndan «Yaşlı Patlaması»na

    -          Avrupa’da yaşlı nüfus

    -          Yaşlılık ve yaşlanmaya bağlı sorunlar

    -          Bireysel deneyimler: rol kaybı ve kopuş

    -          Türkiye’de yaşlanma

    -          Türkiye kentlerinde ve İstanbul’da yaşlı nüfus

    -          Yaşlılara yönelik sosyal politikalar

    -          Yaş ayrımcılığı

  • Ders 11: EVLİLİKLER, AİLE VE HANE YAPISI

    -          Evlenme verileri

    -          Evlenme modellerinde değişim (dini nikah, nikahsız beraberlikler, eşcinsel çiftler, bekarların oranında artış, akraba evliliği)

    -          Evlilik ve doğurganlık arasındaki ilişki

    -          Evlilik yaşının ilerlemesi (Türkiye ve GAP bölgesinden örnekler)

    -          Boşanma

    -          Aile ve hane yapıları

    -          Türkiye’de hane yapısı

    EK 1: Alan Duben’in Osmanlı hane ve aile yapıları kitabı üzerine (Elyesa Koytak)

    EK 2: “Ev kızı” (Elyesa Koytak)

  • Ders 12: ŞEHİRLEŞME

    -          Şehirleşme

    -          Şehir / Kent

    -          Kıtalara göre şehirleşme oranı

    -          Kentlerde nüfusun hızlı ve yoğun artışına bağlı sorunlar

    -          Metropoller / Mega-kentler

    -          Küresel kentler

    -          Köyden kente göç

    -          Türkiye’de kentleşme

    -          İstanbul’da nüfus

    -          Türkiye’de kentleşme tartışmaları

  • Ders 13: GÖÇLER

    -          Göçler

    -          Göç nedenleri

    -          Göçmen tipleri

    -          Tarih boyu büyük göç hareketleri

    -          Göçmenleri saymanın zorlukları

    -          Dünyadan göç verileri

    -          Türkiye ve göçler

    -          Osmanlı’dan Cumhuriyete: Muhacirler, mübadiller

    -          1960 sonrası: Avrupa’ya göç

    -          1990 sonrası: Yeniden göç alan Türkiye

  • Ders 14: YAYIN TARAMASI

    Tez, kitap ve makale taraması

    Hazırlayanlar: Ahenk Anbar ve Elyesa Koytak