Geri: 2.3 Gerçekçi ve gelenekçi yaklaşımlar

2 Belge niteliğinde fotoğrafa sosyal bilimler yaklaşımları
2.4 Sosyal veriler için fotoğraflara yakından bakmak

Etkinlik 2
Şekil 2 ve 3'te bir düğün grubunun fotoğraflarına bakın. Bunlar yaklaşık 100 yıl arayla çekilmiştir. Kimlik kavramı üzerine odaklanalım.

Fotoğraflar, 1890'larda ve 1990'larda kimliğin farklı boyutları (cinsiyet, sınıf, milliyet ya da etnik köken gibi) hakkında ne ölçüde bilgi verebilir?

Her iki fotoğrafa da iki şekilde bakmaya çalışın. Öncelikle çekilmiş insan ve olaylarla ilgili verdikleri bilgiye bakın, sonra da resim çekilirken kullanılan görsel gelenekler ile ilgili kanıtları değerlendirmeye çalışın.


Şekil 2: 1900 yılında çekilmiş bir düğün fotoğrafı.


Şekil 3: 1997 yılında bir düğün grubu.

Tartışma
Daha önce tartıştığımız evlilikle ilgili verilerde olduğu gibi, düğün fotoğrafları da, bize evlilik ve aile kurumlarının nasıl sosyal olarak inşa edildikleri ve kimlikler hakkında bilgi veren belgelerdir. Özellikle iki çok farklı nitelikte fotoğraf seçtik; biri resmi ve doğrudan, diğeri ise gayrıresmi ve dolaylı.

1900'da çekilmiş resim söz konusu olduğunda, ne görebiliriz? Birincisi, büyük olasılıkla düğün kahvaltısının (resepsiyon) gerçekleştiği konutun içinde bir odada çekilmiş olabilir. Tabii bu bilgiyi sadece resme bakarak edinemeyiz. Ancak resimdekilerin üç sıra halinde ve doğrudan kameraya bakarak diziliş şeklini gözlemleyebiliriz. Ön sırada, gelin ve damat düzenlemenin merkezinde yer almış. İkisi, evlilik bağıyla birleşen kız ve erkek tarafının aile bireyleri olduğunu tahmin ettiğimiz (ancak kesin olarak ancak başka belgelere bakarsak emin olabileceğimiz) kişiler tarafından çevrelenmişler. Gelinle damattan uzaklaşmak, ikisiyle akrabalık bağının zayıf olmasına ya da daha düşük bir sosyal statüye işaret eder. Örneğin, çocuklar, grubun kenarlarına dağıtılmışlar. Peki ya kadınlar? Kompozisyonda ağırlık erkekler olduğundan onlar resmin merkezinde yer almışlar. Resimde yer alanların cinsiyete dayalı kimlikleri resmin kompozisyonu içinde konumlandırılmaları ile ortaya konmuştur.

Şimdi grubun düzenlenişine bakın: her sırada yer alan insanların yüzünün ve belden yukarılarının kameraya dönük kalmasını sağlayan gizli bir cihaz olmalıdır. Ancak bu cihaz, sadece resimsel bir cihaz değildir ve grubu da yapılandırarak bir hiyerarşi içinde yerleştirir. Ön sıra en önemlisidir, ikinci ve ardından üçüncü sıralar onu takip eder: her sıra, bu gruplaşmanın ağırlık merkezinden bir ölçüde sapma ifade eder.

Ayrıca bu durumun bize bu resimlerin çekildiği toplumun doğası hakkında da bir şeyler söylediğini belirtmeliyiz. Bunu yapmamızda sakınca yok çünkü zamanın başka örneklerine de baktığımızda, bu resimde verilen evlilik teması tamamen sıradan ve o dönemde başka binlerce (ya da milyonlarca) örneği bulunabilecek türdendir. İmgenin 'sıradan' doğası, belli ölçüde önemi olan bir sosyal gerçeğe bakmakta olduğumuza işaret etmektedir. Düğün ve portreler konusunda uzmanlaşmış bir profesyonel tarafından yapılan resimdeki düzenleme, bu tarz imgeleri hatıra olarak saklamak için varolan bir toplumsal talebin yansımasıdır. Resmin yapılışının resmedilen yeni kimliklerin güvence altına alınmasına yardımcı olduğunu ve resmin kendisinin ikili bir sosyal işlevinin bulunduğunu iddia edebiliriz. Resim sadece evlilik cüzdanının dahi yapamadığı şekilde olayı kaydetmekle kalmaz ('bu evlilik gerçekten yapıldı'), olaya katılanların bir sosyal statüden diğerine geçişi için de bir tören niteliği taşır. Bu anlamda fotoğraf, bireylerin hayatında bir tören anını temsil eder. Fotoğrafta, ilgili taraflar için önem arz eden bir olay, böyle bir öneme sahip olduğu için zamanın akışından koparılıp alınmıştır. Bu da fotoğraflananın kayıt altına alınması gereken bir olay olduğu anlamına gelir: fotoğrafçılık eylemi, bu tarz törenlere toplumsal önem atfeden bir sürecin parçasıdır.

Fotoğrafa katılanların düzenlenmesi ve ayarlanması, o zaman bize kişilerin birbirine göre sosyal durumları ve kimlikleri hakkında da bilgi verir. Çift, her iki ailenin üyeleri ile çevrilidir. Onların önde ve merkezde konumlandırılması daha büyük bir sosyal gruba dahil olduklarını gösterir. Evlenmekle sosyal kimlikleri değişmiştir ve bir zamanlar Bay Smith ve Bayan Brown iken, şimdi Bay ve Bayan Smith olarak düşünülmektedirler. Yine de, kimlik değişimi Bayan Brown için daha önemlidir çünkü onun artık yeni bir soyadı olmuştur. Yani resim, bireyler ve aileler arasındaki bir birleşmeyi (toplumsal sözleşme) ölümsüzleştirirken, bir yandan da kimliğin yeniden formüle edildiği bir toplumsal süreci kaydetmektedir. Resim, çifti sosyal bir yapı içine koyar ve aynı şekilde bunun bir parçası olduklarını, bu şekilde birleşmeye olan isteklerini ve bunun sonucu olarak da kimliklerinin yeniden tanımlanmasını kabul ettiklerini kaydeder.

İleri: 1990'lardaki düğün fotoğrafı