MIT
Açık Ders Malzemeleri
http://ocw.mit.edu
18.06
Doğrusal Cebir, Bahar 2005
Lütfen
aşağıdaki alıntı biçimini kullanın:
Gilbert
Strang, 18.06 Doğrusal Cebir, Bahar 2005. (Massachusetts Teknoloji Enstitüsü:
MIT Açık Ders Malzemeleri). http://ocw.mit.edu ( MM, DD, YYYY) tarihinde
erişildi.
Lisans:
Yaratıcı Ortak Özelllik – Ticari Olmayan
-- Olduğu gibi
Kullanılır.
Not: Lütfen alıntınızda bu malzemeye eriştiğiniz
gerçek tarihi kullanınız.
Bu
materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms
sitesini ziyaret ediniz.
MIT
Açık Ders Malzemeleri
http://ocw.mit.edu
Doğrusal
Cebir, Bahar 2005
Transcript
- Ders 28
Tamam, bu ders çoğunlukla benzer matrisler hakkında olacak. Bu benzer
kelimesinin ne anlama geldiğini açıklayacağım. Ve ne zaman iki matrise benzer
diyeceğiz anlatacağım. Ama bunları yapmadan önce, pozitif tanımlı matrisler
üzerine söyleyeceğim birkaç şey daha var. Bu konunun çok önemli olduğunun
farkındasınız ve pozitif tanımlı ne anlama geldiğini söylemiştim---bunun
anlamı---bu ifadedenin, x devrik Ax’in, ikinci dereceden yapının herzaman
pozitif olması.
Ama onu test etmenin direk yolu özdeğerler, ya da pivotlar
ya da determinantlar idi. Yani bunun ne anlama geldiğini biliyoruz, onu nasıl
test edeceğimizi de biliyoruz, ama pozitif tanımlı matrislerin gerçekten
nereden geldiğini söylemedik. Ve böylece söylemek istediğim tek şey, onların en
küçük karelerden geldiği---ve bir dikdörtgen matris ile başlayan fiziksel problemlerin
tüm çeşitlerinden— hatırlarsanız en küçük karelerdeki en önemli bileşim A
devrik A idi.
Yani göstermek istediğim bunun pozitif tanımlı bir matris olduğudur.
Bu yüzden ---pozitif tanımlı matrisler hakkında biraz daha
konuşacağım, sadece yeniden özetleyeceğim---peki
bir soru sorayım.
O belki ev ödevinde de olacak. Bir A matrisinin pozitif tanımlı olduğunu
varsayalım. Bunun anlamı,---onun simetrik olduğunu kabul ediyorum. Tanımın
içinde bu herzaman var. Yani bir simetrik pozitif tanımlı matrisimiz var. Onun
tersi ne? Bir simetrik pozitif tanımlı matrisin tersi de simetrik pozitif
tanımlı mıdır? Peki, hızlı düşünün, tamam, bu ters matrisin pivotları
hakkında ne biliyorum? Çok değil, bu ters matrisin özdeğerleri hakkında ne
biliyorum? Her şeyi, değil mi? Bu tersin özdeğerleri 1 bölü matrisin özdeğeri
olur.
Yani matrisimiz başlarken pozitif tanımlı ise, o zaman hemen biliyorum
ki onun tersi de pozitif tanımlıdır, çünkü bu pozitif özdeğerler—öyleyse 1 bölü
bu özdeğerler de pozitiftir.
Bir A matrisi ve bir B matrisinin her ikisininde pozitif tanımlı
olduğunu biliyorsam,neler olacaktır? Fakat size şunu
sorayım. A ve B pozitif tanımlı olduklarını varsayalım, A + B ne olur? Bir
şekilde, bunun doğru olmasını bekleriz.
Bir matris için pozitif tanımlılık bir şekilde bir gerçek sayının
pozitif olmasına benzer. Ama
A+B nin özdeğerlerini
bilmiyoruz. A+B nin pivotlarını bilmiyoruz. Bu yüzden,
biz sadece, pekala, listeye bakarak, pozitif tanımlılık için hangi yaklaşımla bunu başarabiliriz? Ve bu iyidir. Şu iyidir.
Olabilir---buna nasıl karar veririz---A böyle olsaydı ve B şöyle
olsaydı, o zaman x devrik (A+B)x e bakardık. Bunun ev ödevinde olacağından
şüphem yok. Bundan eminim. Şimdi ---x devrik Ax sıfırdan büyük, x devrik B x
pozitif -- her x için, peki şimdi bu adam hakkında soruyorum.
Ve tabii ki, sadece bunu ve bunu toplarsak istediğimizi elde ederiz.
Eğer A ve B pozitif tanımlıysalar, A+B de öyle. Bu da gösterdiğimiz olur.
Yani A+B de öyle. Sadece---bu ifade ile ve özdeğerlerle bütün
yaklaşımlar için bir şekilde hazır olmalıyız. Ve şimdi, sonunda pozitif
tanımlıda, en küçük kareler içinde ortaya çıkan bu bileşim hakkında bir daha
düşündüm: bunu yapabilir miyim? Peki şimdi---şimdi
kabul edelim ki A dikdörtgensel m ye n olsun.
Yani üzgünüm , özdeğerler bölümü için de,
pozitif tanımlı matrisler için bu aynı A
harfini kullanıyorum, bu harfi çok eskiden önceki bölümler için de
matrisin dikdörtgensel olduğunda kullandım.
Şimdi, bu matris---bir dikdörtgensel matris, hiçbir şekilde pozitif
tanımlı olamaz. O simetrik değil.
Genelde o kare bile değil.
Ama hatırlayın ki bu dikdörtgenseller için kilit nokta A devrik A idi.
Bu karedir.
Bu simetriktir. Bunlar bildiğimiz şeyler---bu şeylere en küçük kareler
içinde; bu izdüşüm şeyi içinde, önceden karşılaşmıştık. Ama şimdi bir şey daha
biliyoruz. Önemli bir soru sorabiliriz, bir derin soru---o pozitif tanımlı mı?
Ve böyle olmasını umuyoruz.
Biz----olabilir- sayılarla bir benzerlik var, bu bir çeşit bir
sayının karesinin pozitif olması gibidir. Peki şimdi
bir matris sorusu sormak istiyorum. A devrik A pozitif tanımlı mıdır? Tamam,
şimdi o---yeniden, bir dikdörtgen A matrisi ile başladım, fakat o A devrik A
bileşimi ki bu kare, simetrik ve umarım pozitif tanımlı matris olur.
Yani nasıl---bunun pozitif tanımlı olduğunu, ya da en azından pozitif
yarı-tanımlı olduğunu nasıl görürüm? Bunu göreceğiz. Bu çarpımın özdeğerlerini
bilmiyorum. Pivotlarla çalışmak istemiyorum,
bakılacak doğru şey---doğru nicelik, bu x devrik Ax----x devrik çarpı
matrisimiz çarpı x dir.
Bu şeyin---bu ifadenin her zaman pozitif olduğunu görmek istiyorum. Onu
sayılarla yapmayacağım, onu sembollerle yapacağım, görüyorsunuz…Bu
ifadenin pozitif olacağını nasıl görürüm? Bir dikdörtgensel matris A ve bir A
devrik alıyorum--- bu bana kare simetrik bir şeyleri verir, ama şimdi görmek
istiyorum ki çarparsam----ki bunu yaparsam----bu ikinci dereceden ifade oluşur
ki onu çizdiğimde yukarı doğru giden bu pozitif şeyi elde ederim.
Bunun pozitif, yada en azından kesinlikle
negatif olmayan olduğunu nasıl görürüm? O sıfır olabilir mi sorusu üzerine
biraz zaman harcamamız
gerekecek, ama o negatif olamaz.
Niçin bu hiçbir zaman negatif olamaz? Görüş şu- doğrusal cebirde çok
fazla adım içinde olduğu gibi anahtar fikir----şu parantezleri doğru yerlere
koy.
Parantezleri Ax etrafına koy ve ilk parça ne? Bu x devrik A devrik ne?
Bu Ax devrik olur -- yani neyimiz var? (Ax) karenin uzunluğuna sahibiz.
Elimizde---uzunlukları karesi kesinlikle sıfırdan büyük ya da muhtemelen
sıfıra eşit olan A x in sütun vektörü ve Ax in satır vektörü var. Böylece bu
küçük olasılıkla ilgilenmek gerek. Sıfıra eşit olabilir mi? Şey, uzunluğun
karesi ne zaman sıfır olur? Sadece vektör sıfırsa, değil mi? Sıfır vektörü, uzunluğunun
karesi sıfır olan tek vektördür.
Yani elimizde---bu olasılıktan kurtulmak istiyoruz. Yani Ax asla- sıfır olmasın istiyorum, tabii
ki sıfır vektörü hariç.. Ax’in asla sıfır olmayacağını nasıl garanti
edebiliriz? Başka bir deyişle, A nın sıfır uzayının olmadığını nasıl
gösteririm? Rank---yani hatırlayın---sıfır uzayının olmadığında rank ne idi?
Sıfır uzayı yok demenin ne anlama geldiğini biliyorsunuz. Bu sıfır uzayı içinde
sadece sıfır vektörü var demek idi. Böylece, bir 11 e 5 matrisimiz varsa—onun
11 satırı, 5 sütunu var, ne zaman sıfır uzayı olmaz? Peki
sütunlar bağımsız olmalılar---rank ne? n 5 dir---rank n olur. Bağımsız
sütunlar, ne zaman---yani ben---o zaman kararım evet, pozitif tanımlı, Ve kabulümüzdür ki-- o zaman A devrik A nın tersi
vardır---en küçük karelerin, denklemlerin hepsi iyi çalışır. Ve daha fazlası----hatta
matris pozitif tanımlı olur.
Ve şimdi bir pozitif tanımlı matris ile nümerik şeyler hakkında bir
düşüncemi söyleyeyim, hiçbir zaman satır değiş-tokuşları yapmamız gerekmez.
Pivot pozisyonlarında uygun olmayan küçük sayılara veya sıfırlara hiçbir
zaman rastlamazsınız. Onlar hesaplamalar için en uygun - en güzel matrislerdir.
Ve çalışmak için en iyileridir. Böylece---benzer matrislerin ilk dakikasını
alarak pozitif tanımlı matrislere biraz daha devam etmek istedim.
Şimdi bu noktada aslında, gittikçe Doğrusal Cebirin kalbinin sonuna
yaklaşıyoruz. Pozitif tanımlılık herşeyi bir araya getirdi. Benzer matrisler,
bu saatin geriye kalanında gelecek bir anahtar (kilit) konudur,
ve lütfen Pazartesi günü gelin. Pazartesi tekil değer ayrıştırması olarak adlandırılanlar
hakkında olacak, -- tekil değerler. Onlar doğrusal cebirin merkez (ana) parçası
olmaya başladılar.
Yani, pazartesiden sonra gelebilirsiniz, ama ----Pazartesi---bu tekil
değer şeyler bu derste yapılacak. 10 yıl önce, 5 yıl önce bu derslerde yoktu,
şimdi o olmak zorunda.
Tamam, bu günkü derse uygun bir şekilde benzer matrislerin bu fikri ile
başlayabilir miyim?
Bu benzer matrislerin ne anlama geldiğidir.
Burada---tekrar başlayayım. Tekrar yazacağım.
Yani A ve B benzerler. A ve B –şimdi ben--- bu matrisler---artık
simetrik matrisler hakkında konuşmuyorum,----en azından artık simetrik
matrisler beklemiyorum. n ye n iki kare matris
hakkında konuşacağım. A ve B, n ye n matrisler olsunlar. Ve bu benzer
kelimesini tanıtıyorum. Yani bunun anlamını söyleyeceğim. Bu demektir ki onlar,
buraya yazdığım bu yolla biri birine bağlıdırlar, peki onu tekrar yazayım. Bu
demektir ki bir M matrisi için, ki tersinin olması gerekli, çünkü
göreceksiniz----bu matris var----başka bir matris alalım, M ile sağdan ve M tersi ile
soldan çarpalım. Yani soru şu; niçin bu bileşim? Ama halihazırda
cevabın parçasını biliyorsunuz, hatırlayın---bunu yaptık ----bir A matrisi
aldık---peki benzer bir örnek yapayım.
Varsayalımki A- bir A matrisi—bütün maksimum sayıda özvektörlere sahip
olsun. Bunlar S özvektörler matrisini oluşturur. O zaman bütün bunların ana
noktası- bütün bölümün ana hesaplaması, mümkün olan en iyi matris lambdayı
oluşturmak için bu özvektörler matris ve onun tersini kullanmak idi. Mümkün
olan en iyisi, çünkü o köşegendir. Yani, yeni söylemimiz de, bu A nın lambda
matrisine benzer olduğunu söyler.
A lambda’ya benzer, çünkü bir matris var, bu özel matris var---ve M var
ve bu özel M, bu önemli adam, bu özvektör matrisidir. Ama farklı bir M matrisi alırsak ve
M ters AM (M^-1AM) ye bakarsak, sonuç köşegen (diagonal) matris olarak değil
ama A ya benzer bir B matrisi olarak ortaya çıkar. Yaptığım şeyin---bu
matrisleri bir aile içine koymak gibi olduğunu görüyorsunuz. Bu aile içindeki
bütün matrisler birbirine benzerdir.
Bütün bunlar---bu aile içindeki her biri bir M matrisi ile biri biriyle
bağlantılıdır ve bu ailenin seçkin üyesi, bu köşegen matris olur. Bence, A ya
benzeyen bütün matrislerin bu
ailesi içinde en basit, en etkileyici, en iyi olan lambdadır. Ama
başka bir çokları da var, çünkü S yerine başka
alabilirim, her hangi eski bir matris M, tersi olan herhangi bir M matrisi
alabilirim ve--- bunu bir örnek yapsam iyi olacak.
Tamam. A olarak 2
1 1 2 matrisini aldığımı varsayalım. Tamam.
Bunun için özdeğer matrisi biliyor muyuz? Bu matrisin özdeğerleri, 3 ve
1 olur.
Böylece bu—ve özvektörleri bulmak kolay olacak.
Yani bu matris buna benzerdir.
Ama vurgulamak istediğim, aynı zamanda 2 1
1 2 matrisini alabilirim,
onu---bakalım, ne ile çarpabilirim—buraya bir M matrisi uyduracağım.
Uydurayım -- 1, 4, 1, 0.
Ve buraya M tersi koyacağım, ve çünkü onu köşegen yapmam gerekli, onun
tersinin bu olduğunu biliyorum, değil mi? Yani M ters A M olur, bu bir matris
verecek; tamam, çarpım yapmam gerekiyor, yani biraz bekleyin, bırakın--- sadece
bu 1 -1 4 0 kopyalama ve bu adamlarla çarparım böylece 2, 9, 1 ve 6 elde ederim, bence.
Ben devam ederken kontrol edebilir misiniz, çünkü siz---görüyorum ben
sadece---yine bu 2 -4, elimde -2 9 -24 var bu -15 eder, aa, bunu nasıl elde
ettim? Ve bunlar muhtemelen 1 ve 6 olur.
Yani burada B matrisim var. Ve
burada lambda matrisim var, burada A matrisim var ve vurgulamak istediğim
bunların hepsinin benzer matris oldukları. Hepsinin ortak bir bir şeyleri var,
ikiye 2 olmalarının yanında.
Hepsinin ortak birşeyleri var. Ve o nedir? B, M ters A M den den inşa edildi.
A ve B nin ortak olduğu şey ne? Size benzer matrisler hakkında ana
gerçeği söyleyeceğim. Onlar aynı özdeğere sahiptirler.
Bu----bu bölüm özdeğerler hakkında ve bu nedenle aynı özdeğerlere sahip
bu matrisler ailesi ile ilgileniyoruz. Bu örnekte özdeğerler neler? Lambda.
Onun özdeğerlerini hesaplıyabilirim.
Onun özdeğerlerini gerçekten hızlı bir şekilde hesaplayabilirim.
Bu durumda
özdeğerler 3 ve 1 olur – eminim.
Bunun için
özdeğerlerin 3 ve 1 olduğunu görüyor musunuz? Size özdeğerlerin 3
ve 1 olduğunu söylediğimde, derhal izi hesaplarsınız,
ki o 4 tür. 4 ile aynı ve determinantı hesaplarsanız, 3 çarpı 1—determinant üç olur
ve “evet doğrudur” dersiniz.
Şimdi umarım ki özdeğerler 3 ve 1 olur. Bunun için determinantı ve izi
işleme tabii tutabilir miyim? Burada iz ne? Bu matrisin izi -2 ve 6, 4 olur. Ve
öyle de olması gerekir. Determinant ne, -12+15 = 3 olur. Determinant 3 dür. Bu
matrisimde özdeğerleri 3 ve 1 olur. Ve görüyorsunuz bu matrisi, aklıma gelen
her hangi bir M matrisini alarak oluşturdum ve M ters A M yi hesapladım. Bu
matrisi elde ettim, o özel bir şeye benzemiyor, ama o – A nın kendisi gibi oldu,
o bu 3 ve 1 özdeğerlerine sahip oldu.
Yani bu ana gerçektir ve onu yazayım.
Benzer matrisler aynı özdeğerlere sahip olurlar.
Peki bunu önemli bir nokta olarak koyacağım.
Düşün niçin?
Niçin öyle? İşte bu matrisler ailesinin ne olduğudur. Burada bu A ya
benzer matrisler, özdeğerleri 3 ve 1 olan bütün matrisler olur. Özdeğerleri 3 ve
1 olan herhangi bir matrisi aileden, düşündüğünüz herhangi bir matrise bağlayan
bir M vardır.
Ve sonra tabii ki, bu aile içerisindeki en özel olan matris, köşegeninde
3 ve 1 özdeğerleri olan, köşegen matristir. Bu ailenin birkaç tane daha
elemanını söyleyin.
Bana özdeğerleri 3 ve 1 olan başka bir matris söyleyin. Şey, bakalım,
onu üçgen yapacağım.
O da bu aile içinde. Öyle bir M var ki onu buna bağlar -- ve şuna
da.
Bir M matrisi var—yani bu M ters A M bu olarak ortaya çıkar. Burada
bütün bir aile var. Ve onların hepsi aynı özdeğerleri paylaşıyor. Yani bu niçin
olur? Tamam.
Başlayalım---tek olasılık Ax eşit lambda x ile başlamak. Tamam, A nın
lambda özdeğerine sahip olduğunu varsayalım. Şimdi burada B yi bir şekilde bu
resmin içine sokmak istiyorum. Hatırlayın B, M ters AM dir. Onu burada
hatırlayalım. B, M ters AM’dir.
Ve onun özdeğerlerini görmek istiyorum.
M ters A M yi bu denklem içine nasıl koyarım? Onu bir şekilde yapayım.
Bunun içine M ters Myı koyacağım, değil mi? İşte bu- sol yanı değiştirmedim,
böylece sağ yanı da değiştirmesem iyi olur. Yani şimdiye
kadar her şey tamam. Sadece buraya koymak istiyorum….bakın,
elde etmek istiyorum----yani şimdi M ters ile soldan çarpacağım ve şu lambda
sadece bir sayı, yine ön tarafa çarpan olarak çıkar. Burada yaptığım
güvenlidir. Her iki yana da aynı şeyi yaptım. Ve B yi elde ettim. Burada B var.
Bu B çarpı bu M ters x vektörü eşittir lambda çarpı bu M ters x vektörü olur.
Yani şimdiye kadar ne ögrendik? Ögrendik ki B çarpı bir vektör, lambda
çarpı o vektördür.
Lamdanın B nin de özdeğeri olduğunu gördüm.
Yani bu---eğer ----böylece bu----eğer lambda A nın bir özdeğeri ise, o
zaman onu bu şekilde yazarım ve buldum ki, lambda B-nin bir özdeğeri olur. Bu da ispatı
bitirir.
Özvektörler aynı kalmazlar.
Tabii ki özvektörlerinde aynı kalmasını beklemiyordum. Bütün özdeğerler
aynı iseler ve bütün özvektörler aynı iseler, o zaman muhtemelen matrisler de
aynı olurdu. Burada özvektörler değişiktir. Yani özvektörler----yani buradaki
nokta o zaman B’ nin özvektörleri M ters çarpı A nın özvektörüdür. Tamam.
Burada söyleyeceklerim bu kadar. A nın özvektörleri x idi,
ve böylece bu M ters----benzer matrisler, o zaman aynı özdeğerlere sahip
olurlar ve onların özvektörleri sadece taşınmış olur. Tabii ki, geçmişte de
öyle olmuştu----ve en önemli benzer matrisler köşegen olanlardır.
Peki köşegenleştirmemizin önemi ne idi? Tabii ki
özdeğerlerin aynı kalması idi.
3 ve 1. Özvektörlere ne oldu? Özvektörler A matrisi için her ne iseler
onlar oldu, ama o zaman köşegen matrisin özvektörleri nelerdir? Bir köşegen matrisin özvektörleri nedir?
Onlar sadece 1 0
ve 0 1 dir.
Yani bu adım özvektörleri güzel yaptı, özdeğerleri değiştirmedi, her
zaman özdeğerleri değiştirmiyoruz.
Aynı özdeğerler. Tamam.
Şimdi---böylece bütün bu matrisler var,-----özdeğerleri 3 ve 1 olan bu
matrisler ailesini elde ettim. Bir güzel aile var.
O güzel çünkü bu iki özdeğerler farklılar.
Şimdi bizi daha az mutlu yapacak, iki özdeğerin de aynı olması durumuna
girmek zorundayım. Ve o zaman o biraz yanıltıcı, çünkü hatırlayın, iki özdeğer
aynı olduğu zaman, kötü olasılık ne idi? Bu belki yeteri sayıda özvektörümüz
olmayabilirdi-- bu yeteri kadar-- özvektörlerin tam seti olmayabilirdi ve
köşegenleştirme yapamayabiliriz. Böyle bir kötü durumu tartışmamız gerekir.
Yani kötü --- iyebilir miyim, lambda 1 lambda 2 ye eşit ise, o zaman matris
köşegenleştirilmeyebilir.
Diyelim ki
lambda 1 eşit lambda 2 eşit 4 dür. Şimdi eğer özdeğerleri 4 ve 4
olan matrisler ailesine bakarsam, -- şey, benim için bir olasılık gözüküyor,
özdeğerleri 4 ve 4 olan bir aile içinde bu, 4 çarpı birim matrisi içermeli.
Sonra başka bir---ama şimdi 4 4
1 0 matrisi hakkında da sormak
istiyorum ve vurgulamak istediğim,----buradaki bunun bütün önemi---bu kötü
şeyin---odur ki -- bu adam buradaki ile aynı aile içinde değil.
Özdeğerleri 4 ve 4 olan matrislerin iki ailesi var, burada tamamen
yalnız ailenin dışında olan bu var- değil mi? Kendi kendine.
Ve diğerlerinin hepsi bu matrisle birlikteler.
Yani büyük aile bunu içeriyor.
Ve o bir çok başka matrislerin hepsini
içeriyor, hepsi---aslında, bu 2 ye 2 içinde, o, nerede olduğunu
görüyorsun—demek istediğim--- yani bu aile kelimesini kullanarak, aile içinde,
bence onlar benzer matrisler. Yani söylemek istediğim -- buna benzer tek matris kendisidir.
4 çarpı birim matrise benzer tek matris 4 çarpı birim matristir. Kendisi
kendi başına dışardadır.
Niçin böyle? Bu---eğer, bu 4 çarpı birim matrisimiz ise,
ve onu alırsam, onu sağdan bir M matrisi ile çarparsam, soldan M ters ile
çarparsam, ne elde ederim? Bu herhangi bir M, ama sonuç ne? Şey, 4 ü çarpan
olarak dışarıya alırsam, böylece bu matrisi tekrar geri elde ettim. Yani M her ne
olursa olsun, ailenin elemanlarından daha fazlasını elde edemiyorum.
Yani, bu bir küçük ailedir, çünkü sadece bir kişi var.
Bir matris, özür dilerim, bu noktada 18:06
içinde bu matrisleri bu noktada kişiler olarak düşünüyorum.
Tamam, diğer aileler geriye kalanların hepsini--- özdeğerleri 4 ve 4
olan tüm diğer matrisleri içeriyor.
Bu bir şekilde, bu aile içinde olanların en iyisi.
Bakın, onu köşegen yapamam, bu buradaki, köşegen olsaydı... O yalnız
birisi, tek başına. Yani düşünmem gerek, tamam, köşegen için en yakın elde
edebileceğim ne? Ama o köşegenleştirilemez. Bu---bu matrisin
köşegenleştirilemeyeceğini biliyor musunuz? Tabii ki, çünkü
köşegenleştirilebilse idi, buna benzer olmuş olacaktı,
ki değil. Bunun özdeğerleri 4 ve 4 dür, ama bu matrisler hakkında yakalamamız
gereken ne? Onun sadece bir özvektörü olduğu.
Bu bir köşegenleştirilemez matris.
Sadece bir özvektör var. Ve bir şekilde, bu bir taneyi on ya da milyona
dönüştürebilirsem, bir M matrisi bulabilirim, o bu ailede olur ve benzer olur.
Ama en iyisi--- yani bu aile içindeki en iyi adam bu birisi olur.
Ve bu Jordan olarak adlandırılır---böylece bu adam Jordan, bu matrisler
ailesi üzerine çalıştı ve her bir aileden en iyisini, tüm köşegen değil ama en
köşegen olanını seçti, çünkü hiç kimse yok, bu aile içinde köşegen matris yok,
yani Jordan formda -- yukarıda burada bir tane var.
Pekala, bu aile içinde biraz daha matris görsek
iyi olur. Tamam, şimdi kendileri 4 çarpı birim matris olmayan ama özdeğerleri 4
ve 4 olan başka matrisler düşünelim. Ve ben inanıyorum ki seçeceğimiz bütün
örnekler birbirine benzer olacaklar; nedenini görüyor musunuz? Bu konuda bunlar
benzer matrislerdir, doruk noktaya Jordan formülü ile ulaşacağım.
Pekala.. O der ki her matris---Jordan formunun
ne olduğunu yazacağım- Jordan ne keşfetti.
O her bir aile içinde en iyi görünen matrisi buldu.
Ve böylece, o zaman elde ettik---o zaman köşegenleştirilemeyenleri de
içeren bütün matrisleri kapsadık.
Bu – bu kilit nokta, Jordan, bir şekilde, yapabileceği en yakına gelerek
köşegenleştirmeyi tamamladı -- ki bu onun Jordan formudur.
Ve böylece, bütün matrisleri kapsamak istiyorsan, onu resmin içine
sokmak zorundasın.
Eskiden, ---18:06 yı aldığım zamanda, bu Jordan
formu bu dersin ulaşabileceği doruk noktası idi.
Bence o artık doğrusal cebirin ulaşabileceği doruk noktası değil, çünkü
genel bir matrisin, bu Jordan formunu bulmak kolay değil; çünkü o bu
özdeğerlerin tam olarak aynı olmasına bağlı.
Bu özdeğeri tam
olarak bilmek zorundasınız; rankı tam
olarak bilmek zorundasınız ve sayıdaki en ufak değişiklik, özdeğeri değiştirir,
rankı değiştirir ve böylece her şey sayısal olarak güzel bir şey olmaz. Ama
cebir için, bu aileyi anlamak için, doğru olandır. Pekala
bana başka bir matris----biraz daha fazla matris,---yani bu ailenin daha fazla
elemanlarından söyleyin. En iyisi olanı tekrar buraya koyayım. Tamam.
Pekala, biraz daha fazla matris.
Bakalım, Ne arıyorum? Aradığım matrislerin izleri ne? Yani bu aile
içinde daha fazla matris ararsam, onların hepsinin özdeğerleri aynı, 4 ve 4
olmalı. Yani onların izi 8 olacak.
Yani neden sadece 5 ve 3 ü almıyorum ki---izi doğru elde ettim, şimdi
determinant ne olmalı? 16. Pekala bunu
ayarlayalım---belki de buraya bir ve buraya – 1 koymalıyım? Tamam.
Özdeğerleri 4 ve 4 olan bir matris oldu, çünkü izi 8 ve determinantı 16 dır.
Ve onun köşegenleştirilebileceğini düşünmüyorum.
Neden köşegenleştirilemeyeceğini biliyor musunuz? Çünkü eğer
köşegenleştirilebilseydi, köşegen formu bu olmak zorundaydı.
Ama o forma sokamam, çünkü herhangi bir M ters M ile ne yaparsam
yapayım, bu formda kalırım.
Bu bağlantıyı hiçbir zaman elde edemem.
Yani daha fazla eleman koyabilirim---burada---işte başka bir kolay
olanı. 4 ve 4, ve aşağıya buraya 17 koyabilirim. Bütün
bu matrisler benzer olurlar. Bu birini şu birine benzer olduğunu gösterecek bir
M matrisi bulabilirim. Genel resmi görebilirsiniz, herhangi bir a ve buraya
herhangi bir 8 eksi a ve herhangi bir – oh, bilmiyorum, buraya ne koyarsanız
koyun olur,----her neyse, görüyorsunuz, bunu doldurabilirim. İzi 8 ve
determinant 16 yapacak şekilde doldurabilirim, bütün bu matrisler ailesini elde
edebilirim ve onların hepsi benzer olurlar. Pekala
özdeğerlerin ne yaptığını görüyoruz.
Onların hepsi benzerler ve hepsinin de sadece bir özvektörü var.
Peki, bana bu resme eklemek için izin verirseniz, onlar aynı lambdalara
ve aynı zamanda aynı sayıda bağımsız özvektörlere sahip olurlar.
Çünkü x için bir özvektör elde edersem, A için de aynı zamanda B için de
elde ederim; aynı sayıda özdeğerler var. Ama bundan daha fazlası var---bundan
daha fazlası var, yani, sadece özvektörleri saymak yeterli olmaz, Evet,
özdeğerleri saymanın neden yeterli olmadığına bir örnek vereyim.
Peki başka bir örnek, işte burada bazı matrisler,----oh,
onları 4x4 yapayım, tamam, burada---işte bir matris yani korkunç rüyalar görmek
istiyorsanız bunun gibi olan matrisleri düşünün.
Köşegende olmayan bir tane bir, burada da bir olsun, kaç tane---bu
matrisin özdeğerleri neler? Oh, yani- peki. Bu
matrisin özdeğerleri neler? Lütfen, 4 tane sıfır değil mi? Şimdi gerçekten kötü
matrisler alıyoruz.
Yani bence, bu, Jordan iyi adamdı, ama 4 kez tekrarlanan özdeğere sahip
bunun gibi bütün matrisleri düşünmeliydi.
Bu matrisin kaç tane özvektörü var? Şey, özvektörler -- bu özdeğer sıfır
olduğundan, özvektörler sıfır uzayında olacak, değil mi? Özvektörler Ax=0x
olmak zorunda.
Peki, sıfır uzayının boyutu ne? 2. Birileri 2 dedi.
Ve bu doğru. Niçin? Çünkü bu
matrisin rankının ne olduğunu sorarsın, bu rank apacık ikidir. Bağımsız
satırların sayısı ikidir ve bağımsız sütunların sayısı 2 dir, rank ikidir
böylece sıfır uzayının boyutu 4-2 olur, yani iki özvektör var. İki özvektör.
İki bağımsız özvektör. Pekala.
Sıfır uzayının
boyutu 2 dir.
Şimdi, bu sıfırı yedi ile değiştirdiğimizi varsayalım.
Özdeğerlerin hepsi hala sıfır olur, ---ne hakkında—kaç tane özvektör
var? Bu matrisin şimdi rankı ne? Hala 2, değil mi? Peki .
Tamam.
Ve aslında, bu burada sıfırı olan ile benzer olurdu.
Ama bu Jordanın seçtiği kadar güzel değil.
Jordan şunu
seçti – O birler koydu – her bir eksik özvektörler için köşegen
üzerine birler koydu, ve burada bizim iki eksiğimiz var çünkü iki taneye
sahibiz, yani iki özdeğerimiz var iki tane eksik olur, çünkü o bir 4 e 4
matristir.
Tamam, şimdi---size bu ikinci örneği vereceğim.
0 1 0 0, bu biri kaldırayım, eyvah, buradaki değil. Köşegen dışında ve 0
0 0 0 .
Tamam, şimdi bu matris hakkında bana bir şeyler söyleyin. Onun
özdeğerleri yine 4 tane sıfır olur. Onun rankı yine 2 olur.
Peki onun iki özvektörü var ve ikisi eksik.
Ama bu lanet olası buradaki ile benzer değil.
Özvektörlerin sayısına bakınca bunlar benzer olabilir gibi, ama
değiller.
Jordan—bakın, bu bir küçük 3x3 blok ve 1x1 blok gibi olur.
Ve buradaki bir 2x2 blok ve bir 2x2 blok gibi olur, ve bu bloklar Jordan
blokları olarak adlandılırlar.
Peki bir Jordan blokun ne olduğunu söyleyeyim
mi? J, blok sayısı i olan, (J_i), yani bir Jordan blokun köşegen üzerinde
tekrarlanan özdeğerleri, lambda_i ler altında sıfırlar ve üzerinde birler var.
Yani tekrarlanan bu adam ile bir blok var, ama o sadece bir özvektöre sahip.
Yani bir Jordan bloku sadece bir özvektöre sahiptir. Buradaki bir özvektöre
sahip, bu blok bir özvektöre sahip ve 2 elde ettik.
Bu blok bir özvektöre sahip ve şu blok bir özvektöre sahip ve 2 elde
ettik. Ama blokların boyutları farklı. Ve bununla
Jordanın çakıştığı ortaya çıkıyor. O zaman bu buradaki ile benzer değil. Pekala size bütün
hikayeyi---şey, bütün hikayeyi değil, ama hikayenin ana temalarını
anlatıyorum--- işte buradaki Jordan teoremi.
Her A kare matrisi bir J Jordan matrisine benzerdir.
Ve J Jordan matrisi ne? O bir numaralı Jordan blok, iki numaralı Jordan blok, ve böyle devam eden bir bloklar matrisidir.
Ve d numaralı Jordan blok diyelim.
Ve Jordan blokları bunlara benziyor, yani köşegen üzerinde özdeğerleri
var ama köşegen üstünde bu birleri olandır. Blok numaralarına sahibiz---blok
numaraları özvektörlerin sayıları olur, çünkü her bir blok için bir özvektörümüz
oldu. Pekala ne yapayım Jordan’ın fikrini özetlersem,
herhangi bir A ile başlar.
Onun özdeğerleri farklıysa, o zaman o neye benzer olur? Bu iyi durumdur.
Bir A ile başlarsam ve o farklı özdeğerlere,--- n özdeğere sahipse,
onların hiçbiri tekrarlanmıyorsa, o zaman bu bir köşegen----köşegenleştirilebilir
matris----Jordan blokları var----bu Jordan matris köşegendir.
O lambda olur. Yani güzel durum---bu güzel durum, J lambdadır.
Bütün----d=n tane
özvektör var, n blok, köşegen, herşey
çok güzel.
Ama Jordan, tekrarlanan özdeğerleri ve eksik özvektörleri durumlarını da
içeren bütün durumları kapsadı.
Pekala, bu bir Jordan tanımlamasıdır.
Bu ----yani---bu şeyleri nasıl hesaplayacağınızı henüz söylemedim ve
kolay değil.
18:06 bu güzel duruma kadar içeriyor, bu durum
18:06 da 20 yıl önce vardı. Dört tekrarlanan özdeğeri olan korkunç şeylerin,
Jordan matrisinin hesaplanmasının, final sınavında olmasının mümkün
olmayacağını görebiliyorsunuz.
Bu Jordan formuna deli divane değilim.
Ama pozitif tanımlı matrisler ve Pazartesi günü göreceğimiz, tekil değer
ayrıştırması ile ilgili olumlu düşünüyorum. Peki
Pazartesi görüşürüz. İyi hafta sonları. Hoşçakalın.