14. Ders - Gelişmekte olan Ülkelerde Demografik Geçiş
Özet
1950 itibari ile az gelişmiş ülkelerin çoğunda ölüm oranları modernizm öncesi
dönemin yarısına düşmüştür. Ancak doğum oranları yüksek kalmaya devam etti ve
1950 itibari ile ölüm oranlarının iki katı kadardı. Yüzyılın geri kalanında her iki oran da
aşırı şekilde düştü ve buna paralel olarak aradaki boşluk korundu. Bu dönemde
doğumların ölümlerden çok fazla olmasına ‘nüfus patlaması’ adı verilir. 1990 itibariyle
dünya nüfusu yılda 90 milyon artmaktaydı. Avrupa’daki Demografik Geçişi şimdi
gelişmekte olan ülkeler ile kıyasladığımızda, gelişmekte olan ülkelerin 100 yıl sonra
çok daha düşük ekonomik şartlarda başladığını; düşüşlerin çok daha yüksek doğum
ve ölüm oranlarından başladığını; çok daha hızlı olduğunu ve çok daha fazla insanın
eklemlendiği daha yüksek nüfus artışı ile gerçekleştiğini görüyoruz. Gelişmekte olan
ülkeler Geçiş’in Batıya kazandırdıklarını gördü ve onu hemen kendilerine uydurmaya
çalıştılar. Fakat Avrupa ülkeleri 200 yıl boyunca nüfuslarını 4 kat arttırmışken üçüncü
dünya ülkeleri çok daha kısa sürede 10 kat artmıştır ve halen yüksek oranda
büyümektedirler. Bu yüksek artışın problemleri (halen yılda 80 milyon gibi) çok
fazladır. Geleneksel açlığın sebep olduğu (yılda 9 milyon ölüm), hastalıların sebep
olduğu (AİDS, Verem, Sıtma—hepsi yılda 1–2 milyon ölüme sebep olur), savaşların
sebep olduğu (Hiroşima ve Nagazaki atam bombaları yaklaşık 200,000 kişiyi
öldürmüştür) ölümler nüfusu dengede tutamayacak kadar küçüktür. Gelişmekte olan
ülkelerde doğumlarını sınırlandırmak isteyen insanlar genellikle doğum kontrolünden
korkarlar (özellikle yan etkilerden) ancak çocuk doğumlarını engellemek için korkunç
şekilde tehlikeli olan yasadışı kürtaja başvururlar.
Okuma ödevleri
Harrison, Paul. The Third World: Population, Environment, and a Sustainable World, pp. 221-235
Philips, James F., Sajeda Amin and Gholam M. Kamal. "The Determinants of Reproductive Change in Bangladesh: Success in a Challenging Environment." World
Bank Publications (June 1994), pp. 1-6 and 131-151
Video:
.mp4 formatında bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.