Ders Notları 07
Platon'un Bilgi Kuramı
Dersin
Planı
I. Vatandaşlarda Bilgi
II. Bölünmüş Çizgi Benzetmesi
III. Mağara Benzetmesi
IV. Kısa Özet
I.
Vatandaşlarda Bilgi
**Bu
tartışma bir önceki dersin hemen sonundan devam eder.**
İyi bir
toplumda sınıflar ve her sınıf ile ilişkilendirilen meslekler üzerine bir düşünün.
A. Ticari
Sınıf
- Ticari sınıf marangozları,
tüccarları, deniz kaptanlarını, vb. içerir. Aşağıdaki karşıtlıklara
dikkatinizi çekerim:
- İnşa etmeyi bilmek, karşısında marangozluğun
ilkeleri
- Satmayı bilmek, karşısında finansın
ilkeleri
- Denizciliği bilmek, karşısında navigasyonun ilkeleri
- Sorular: (i) Marangozların,
tacirlerin, denizcilerin neyi bilmesi gerekir? (ii) Onları eğitenlerin
neyi bilmesi gerekir?
B.
Askeri Sınıf
- Askeri sınıf (yardımcılar) askerleri
içerir. Aşağıdaki karşıtlıklara dikkatinizi çekerim:
- savaşmayı/dövüşmeyi
bilmek, karşısında. stratejinin ilkeleri
- Neden korkulacağını bilmek,
karşısında psikolojinin ilkeleri
- Sorular: (i) Askerlerin neyi
bilmesi gerekir? (ii) Askerleri eğitenlerin neyi bilmesi gerekir?
C.
Yöneten Sınıf
- Yöneten sınıf yöneticileri içerir
(gardiyanlar).
- Soru: Onların neyi bilmesi
gerekir?
- Yanıt: En soyut
ilkeleri ve nesneleri.
II.
Bölünmüş Çizgi Benzetmesi
A.
Daha az soyuttan daha çok soyuta bir nesneler yelpazesi hayal edin:
|
Daha Az
|
_______________
|
|_______________
|
|__________________
|
Daha
çok
|
|
|
Gerçek Raf
|
İdeal Raf
|
Matematiksel Düzlem
|
|
|
|
Gerçek Satışlar
|
İdeal Pazar
|
Kalkülüs
|
|
|
|
"3 Saatlik Tur"
|
İdeal Seyahat
|
Trigonometri
|
|
Şimdi
buna karşılık gelen bir yelpaze düşünün:
|
Değişebilen
|
___A___
|
|___B___
|
||___C___
|
|___D___
|
Değişmeyen
|
|
Çürüyebilen
|
|
|
|
||
|
|
|
Ebedi
|
|
[Daha
Az Gerçek]
|
|
|
|
|
[Daha
Gerçek]
|
B. Bu Yelpazeler Platon’un
Bölünmüş Çizgisine Karşılık Gelir:
- A Dilimi resimleri, gölgeleri,
suda, aynada yansımaları temsil eder.
- B Dilimi duyular yoluyla farkında
olduğumuz bütün maddi nesneleri temsil eder.
- C Dilimi maddi nesnelerin kopyaladığı
bütün idealleri temsil eder.
- D Dilimi ideal yapıları
tanımlayan matematiksel nesneleri temsil eder.
- A+B Dilimleri duyu yetisi ile
erişilebilen, hakkında fikir sahibi olduğumuz, görülebilir dünyayı temsil
eder.
- C+D Dilimleri akıl yetisi ile
erişilebilen, hakkında bilgi sahibi olduğumuz, idrak edilebilir dünyayı
temsil eder.
- Platon, eğitim verenlerin C ve D dilimlerindeki
nesneleri bilmesi gerektiğini düşünür.
C. C ve D Alanları Formlar
ya da İdealar Dünyasını Temsil Eder.
- Platon bu nedenle bu idelere bir
takım özellikler atfeder.
- Onlar ebedi, değişmeyen, bağımsız
olarak var olabilen, (fikir değil) bilgi nesneleridir ve tikel nesneler
onları andırır.
III.
Mağara Benzetmesi
Hatırlayın:
Platon eğitim verenlerin Formları bilmesi gerektiğini düşünür.
Soru: Onlar
bunları nasıl öğrenir? Ne tür bir eğitim alırlar?
A.
Eğitimin Seyri:
- ...en alışılmış ve canlı olandan başlar, ör., futbol topları.
- ...daha az canlı ve daha soyut
olana ilerler: Formlar
- Soyut düşünmeyi öğrendiğimizde,
Formlar hakkında düşünürüz. Bu diğerlerine saçma ve çapraşık gelecektir,
aynı matematik hakkında konuşan bir futbol yorumcusunun saçma ve çapraşık
görüneceği gibi.
B. Eğitim Verenler Formları
Bilmeli
(A) göz önünde bulundurulduğunda, Mağara’nın neden bu
eğitim için uygun bir benzetme olduğunu görebiliriz.
IV.
Kısa Özet
A.
Yönetici sınıftakiler toplumun eğitmenleridir.
- Onlar ayak takımına öz-disiplini
öğreten yasalar koyar.
- Onlar askerlere cesareti öğreten
yasalar koyar.
- Eğitim verebilmek için,
kazandırdıkları yetenekler ve erdemler hakkında soyut bir şekilde düşünebilmelidirler.
- Bölünmüş Çizginin sağ ucundaki
nesneleri bilmelidirler.
- Bu nedenle Formları bilmelidirler.
B.
Mağara Benzetmesi onların eğitimini alegori şeklinde anlatır.
C.
Onların bu şekilde eğitim vermelerinin altında yatan neden tam olarak ifade
edilemez.