Ders Notları 06

Parçalar Bir Araya Geliyor

Dersin Planı

I.    Platon’un Toplumunun Yapısının Kuşbakışı Şeması
II.   Yöneticilerin Eğitimi ve İyinin Üstünlüğü

I.    Platon’un Toplumunun Yapısının Kuşbakışı Şeması

II.   Yöneticilerin Eğitimi ve İyinin Üstünlüğü

A.   İyi Toplumu Korumak

• İyi toplumu korumanın yükü en ağır şekilde yöneticilerin üstüne düşüyor. Onlar hangi niteliklere sahip olmalı? Hangi konuları çalışmalılar? Donald Trump gibi ticari yeteneğe mi sahip olmalılar? Colin Powell gibi askeri yeteneklere mi sahip olmalılar?
• Platon yöneticilerin zihnin egemen olduğu kişiler olmaları gerektiğini savunur. Onlar:

1. Ayak takımının, ticaretle ilgilenenlerin iştahlarını kontrol etmek için yasa koyanlardır.
2. Askerin eğitimini nelerden korkmaları gerektiğini bilmelerini sağlayacak şekilde yapılandıranlardır.

• Bir başka deyişle, onların işi Donald Trump ve Colin Powell gibi kişilerin iyi olmalarını sağlamaktır.

Soru: Bunu doğru bir şekilde yapabilmek için neyi öğrenmeleri gerekir?

Platon'un Yanıtı: İnsanları ve onlar için neyin iyi olduğunu anlamaları gerekir.

B. Bilginin Nesnesi ya da Kim Neyi Öğrenir

· Öncelikle yöneticilerin çalışmaları ile askeri ve ticari sınıfların çalışmaları arasındaki önemli bir ayrımı dikkate alın:

1. Askeri ve ticari sınıflardakiler kendi zanaatleri ya da yeteneklerini nasıl sergileyeceklerini öğrenirler.
2. Yönetici sınıftakiler onlara görevlerini nasıl yerine getireceklerini öğretmeyi; bu şeyleri iyi yapmayı diğerlerine öğretecek yasaların nasıl yapılacağını öğrenirler.

• Bu nedenle, yöneticilerin eğitimi ile diğer iki sınıfın üyelerinin eğitimi arasında önemli bir fark olacaktır.
• Bu fark nedir? Fark, der Platon ve Sokrates, bilgi nesnelerinin farklı olmasıdır. Yöntecinin bilgi nesnesi toplumun diğer üyelerinin bilgi nesnelerinden farklıdır.
• Platon’un bilgi görüşü üzerine düşünmeye başladığımızda, belki de onun en tanınmış kuramı olan Formlar Kuramıyla karşılaşırız.
• Örnek: Bir Futbol Topunu Atmak: Bir futbol topunu atmayı bilmek nedir? İki özellik vardır:

1. Güzel bir pasın nasıl atılacağını bilmek.
2. Pası güzel bir pas yapan şeyin ne olduğunu bilmek.

• Bir yandan, (1) i bilmek için, kişi topu parmaklarından nasıl döndürerek atması gerektiğini, tam serbest bırakma noktasını, alıcının hızını olduğu gibi alıcıya mesafeyi nasıl kestireceğini de bilmelidir. Bir başka deyişle, fazla soyut düşünme gerekmez: kişinin tüm bilmesi gereken topu alıcıya belirli bir zamanda atması gerektiğidir.
• Öte yandan, (2) yi bilmek için, kişi ideal bir pası güzel bir pas yapan şeyin ne olduğunu ve ideal bir şekilde atılmış bir topun nasıl davrandığını bilmelidir. Bu, sofistike matematik bilgisi gerektirir.   Dahası, kişi bu tikel pasın ideal bir şekilde atılmış olanla karşılaştıran bir yargıda bulunabilmelidir. Bir başka deyişle, kişinin sofistike bir estetik takdirinin olması gerekir ve soyut kavramları somut durumlara uygulayabilmelidir.
• Şüphesiz, (1) i bilmekle (2) yi bilmek arasındaki ayrım, sanat, müzik ve heykel dahil olmak üzere, diğer bilgi alanlarına da uygulanabilir. Platon ve Sokrates onu askerlik, marangozluk, denizcilik ve tıp da dahil olmak üzere, iyi toplumdaki bütün iş ve zanaatlere uygularlar. Hepsi de, güzel bir şekilde yapılabilir, güzel ürünler ortaya koyacak şekilde.
• Böylelikle iki şey arasında önemli bir ayrım yapıyoruz:

1. Zanaatleri iyi icra etmeyi bilmek: belirli yeteneklere sahip olmak, onları tikel durumlarda uygulamak. Bu pek fazla soyut düşünce gerektirmez.
2. Verili bir performansı iyi, güzel yapan şeyin ne olduğunu bilmek, tikel performansların örnek teşkil ettiği idealleri bilmek. Bu, soyut kavramlar üzerinde düşünmeyi gerektirir.

• Bu nedenle, iyi toplumdaki bütün işler için, iki tür bilgi vardır. Bu iki tür bilgiyi ayıran şey farklı nesnelerin bilgisi olmalarıdır. (1)inci tür bilgi tikellerin bilgisi iken (2)nci tür bilgi ideallerin bilgisidir.

• Platon formlar dediği bu ideallere bir dizi özellik atfeder:

• EBEDİ
• DEĞİŞMEYEN
• BAĞIMSIZ BİR ŞEKİLDE VAR OLAN
• BİLGİ NESNELERİ
• TİKEL NESNELERİN BENZEDİĞİ
• ŞEYLERİN OLDUKLARI ŞEY OLMALARININ NEDENİ BU BENZEMEDİR