Ders Notları 17 

 

Descartes’a Giriş

 

Dersin Planı

I.    Sömestirin İkinci Yarısının Arka Planı
II.   Modern Dönemin Önemli Özellikleri
III.  Descartes’a Giriş
IV.  Birinci Meditasyon
V.  İkinci Meditasyon: Cogito

I.    Sömestirin İkinci Yarısının Arka Planı

·         Thomas Aquinas’tan Descartes, Hobbes ve Kant’a (daha sonra Dostoyevski’ye) geçerken Ortaçağ’dan Avrupa tarih ve düşüncesinin modern dönemine geçiyoruz.

II.    Modern Dönemin Önemli Özellikleri

A.    Keşif Çağı

B.    Hümanizm Çağı

C.    Bilim Çağı

D.    Reform Çağı

E.    Geç Ortaçağ Dönemi ile Modern Dönemin Karşılaştırmalı Özellikleri

 Geç Ortaçağ Dönemi

Erken Modern Dönem

Gücün gittikçe daha çok ulus-devletlerde yoğunlaşması

Ulus-devletler Avrupa’nın siyasi birimleri

Katolik Hıristiyanlığın geniş çaplı dini birliği

Lavrupa’da geniş çapta dini çoğulculuk hakim

Katolik Kilisenin otoritesinin egemenliği

Kilise otoritesinden bağımsız birçok ulus-devlet ve vatandaş

Aristoteles’in yeniden bulunması üzerine entelektüel mayalanma

Bilim ve hümanistik çalışmalar üzerine entelektüel mayalanma

Thomas Aquinas için bilginin paradigması felsefe ve teoloji

Bilginin paradigması gittikçe daha çok bilim ve onun dayandığı matematik.

 

F.    Felsefede Değişimler

III.   Descartes’a Giriş

A.   Hayatı ve Zamanları

B.   Descartes'ın Felsefi Programı

IV.   1. Meditasyon

A.   Şüphenin Varlığı

  1. Duyular ve hafıza bizi kandırır.
  2. Uyurken rüya görürüz.
  3. Tanrı bizi kandırıyor olabilir mi? 
  4. Şeytani bir dehanın, bir cinin, bizi inandığımız hiçbir şeyin aslında doğru olmayacağı şekilde kandırıyor olması kesinlikle olasıdır.

B.   Şüphe Yöntemi

  1. bir  kişinin hangi inançlara ancak kendini onların kesinliğine adamış bir şekilde inanması gerektiğine karar verebiliriz.
  2. geometrinin aksiyomlarının kesin göründüğü kadar kesin görünen birkaç inancı ayırıp, onlardan diğerlerine ulaşabiliriz.

"Arkhimedes yerküreyi yerinden oynatıp başka bir yere taşımak için yerinden kımıldamayacak sağlam bir noktadan başka bir şey istemiyordu; aynı şekilde ben de, bir tek kesin ve kuşku götürmez hakikat bulmak mutluluğuna erişirsem, büyük umutlar beslemekte haklı olduğumu göreceğim.” (İkinci Meditasyon, birinci paragraf)[1]

V.   2. Meditasyon: Cogito

A.    Bu, bütün felsefede en ünlü pasajdır:

"Fakat bütün dünyada hiçbir şeyin, hiçbir yerin, hiçbir göğün, hiçbir ruhun ve hiçbir bedenin olmadığına inandırmıştım kendimi; böylece kendimin de var olmadığına inanmış olmuyor muyum?

Hiç de değil. Kendimi inandırmışsam ya da sadece herhangi bir şey düşünmüşsem, varmışım demektir.

Ne ki, bilmediğim, tanımadığım çok güçlü ve hilekar bir aldatıcı da var ki, beni her zaman yanıltmak için bütün çaba ve marifetini gösteriyor.

Demek ki, o beni aldatıyorsa, var olduğuma kuşku yoktur. Değil mi ama, beni istediği kadar aldatsın, bir şey düşündüğüm sürece bir var olmamaklığım sonucunu elde edemeyecektir. Öyle ki, konu iyice düşünülüp her nokta özenle incelenince, ‘ben’im, varım önermesini her dile getirişimde veya her tasarlayışımda bunun zorunlu olarak doğru olduğu sonucuna varmak ve bu sonucu değişmez saymak gerekiyor.” (İkinci Meditasyon, üçüncü paragraf)[2]

B.    Bu Argümanı Nasıl Anlamalı?

C.    İtiraz ve Yanıt  

D.   Çıkarım

E.    Argümanın Kanıtlamadığı İki Nokta:

F.    Argüman Hakkında Descartes’ın Ele Almadığı İki Soru:

 



[1] Türkçeye çeviren: İsmet Birkan, BilgeSu Yayıncılık, Ankara 2007; s.21.

[2] A.g.e., s.22.